Người điều khiển xe không phải chủ sở hữu nhưng gây tai nạn chết người, vậy chủ xe có bị truy cứu trách nhiệm không? Vấn đề này đang được dư luận quan tâm sau vụ việc đau lòng xảy ra tại đường Kinh Dương Vương (quận Bình Tân, TP.HCM).
Nội dung chính
Liên quan đến vụ tai nạn nghiêm trọng khiến hai người tử vong trên đường Kinh Dương Vương (quận Bình Tân, TP.HCM), Công an TP.HCM đang khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân.
Trong khi đó, dư luận quan tâm đến câu hỏi: Nếu người gây tai nạn không phải là chủ xe mà là người được ủy quyền sử dụng, thì trách nhiệm pháp lý sẽ được xử lý như thế nào? Luật sư Mai Thanh Bình (Công ty Luật TNHH Mai Thanh Bình) đã đưa ra ý kiến liên quan đến vấn đề này.
Người trực tiếp điều khiển xe chịu trách nhiệm bồi thường
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, phương tiện cơ giới được xếp vào loại "nguồn nguy hiểm cao độ". Do đó, người đang chiếm hữu và sử dụng phương tiện - trong trường hợp này là người được ủy quyền - sẽ là người đầu tiên chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe và tài sản cho bên thứ ba, kể cả khi họ không có lỗi.
Điều 601 của Bộ luật Dân sự nêu rõ: nếu chủ sở hữu đã giao phương tiện cho người khác sử dụng thì người sử dụng phải chịu trách nhiệm, trừ khi có thỏa thuận khác.
Điều này có nghĩa là, nếu không có điều khoản nào khác trong hợp đồng ủy quyền hoặc văn bản thỏa thuận, thì người điều khiển phương tiện - người trực tiếp gây tai nạn - là người chịu trách nhiệm chính về dân sự.
Tuy nhiên, chủ xe vẫn có thể bị liên đới nếu rơi vào một trong các trường hợp sau:
- Có thỏa thuận rõ ràng về trách nhiệm: Nếu hợp đồng ủy quyền hoặc giấy tờ cho mượn xe ghi rõ rằng chủ xe chịu trách nhiệm cùng người lái trong trường hợp xảy ra tai nạn, thì thỏa thuận này sẽ được ưu tiên áp dụng.
- Chủ xe có lỗi: Bao gồm các hành vi như giao xe cho người không có giấy phép lái xe, người đang sử dụng chất kích thích, người không đủ năng lực hành vi (trẻ vị thành niên, người bị tâm thần...), hoặc giao xe có vấn đề kỹ thuật nghiêm trọng mà không khắc phục hay cảnh báo.
Trong những tình huống này, chủ xe không chỉ có thể bị yêu cầu liên đới bồi thường dân sự, mà còn có thể phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý cao hơn nếu có dấu hiệu cấu thành tội phạm.
Trách nhiệm hình sự: Trọng tâm là người gây tai nạn
Khác với trách nhiệm dân sự, trách nhiệm hình sự mang tính cá nhân và chỉ áp dụng đối với người có hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Trong vụ việc này, người được ủy quyền - tức là người trực tiếp điều khiển xe và gây tai nạn - sẽ là người phải chịu trách nhiệm chính nếu có dấu hiệu phạm tội.
Cụ thể, người lái xe có thể bị truy cứu theo tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, với các mức hình phạt từ phạt tiền, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 15 năm, tùy vào mức độ hậu quả gây ra như làm chết người, gây thương tật hoặc thiệt hại tài sản nghiêm trọng. Ngoài ra, người phạm tội có thể bị cấm hành nghề hoặc đảm nhiệm chức vụ từ 1 đến 5 năm.
Theo luật sư Mai Thanh Bình, trong đa số trường hợp, chủ xe sẽ không bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, vẫn tồn tại ngoại lệ quan trọng: nếu chủ xe có hành vi xúi giục, giúp sức hoặc tổ chức cho người được ủy quyền thực hiện hành vi vi phạm luật giao thông, và điều này trực tiếp dẫn đến hậu quả nghiêm trọng thì chủ xe hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án có thể lên đến 7 năm tù.
Những lưu ý cho việc ủy quyền sử dụng xe
Để phòng tránh các rủi ro pháp lý không đáng có khi ủy quyền hoặc cho mượn xe, luật sư Bình đưa ra một số lời khuyên quan trọng cho cả hai bên:
- Lập văn bản thỏa thuận rõ ràng: Bao gồm các điều khoản về trách nhiệm khi xảy ra sự cố, quyền và nghĩa vụ cụ thể của người ủy quyền và người được ủy quyền.
- Xác minh điều kiện người lái: Đảm bảo người điều khiển có giấy phép hợp lệ, đủ năng lực hành vi và không trong tình trạng sử dụng rượu bia, ma túy.
- Kiểm tra kỹ tình trạng xe: Trước khi giao xe, cần đảm bảo xe trong tình trạng kỹ thuật an toàn, không có lỗi nghiêm trọng ảnh hưởng đến vận hành.
- Mua bảo hiểm đầy đủ: Ngoài bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự, nên cân nhắc thêm các gói bảo hiểm tự nguyện để tăng cường bảo vệ tài chính nếu xảy ra sự cố ngoài ý muốn.
Vụ tai nạn nghiêm trọng tại quận Bình Tân là lời cảnh tỉnh đối với nhiều chủ phương tiện khi ủy quyền hoặc cho người khác mượn xe. Dù không trực tiếp điều khiển, chủ xe vẫn có thể bị liên đới trách nhiệm dân sự - thậm chí là hình sự - nếu có lỗi cụ thể.
Trang
